Bộ chóp tháp Champa Linh Thái

- Chất liệu: Sa thạch

- Niên đại: Thế kỷ XII - XIII

Bộ chóp tháp Champa Linh Thái gồm có hai phần: Chóp tháp (cao 120cm, cạnh đáy 74cm x 74cm) và Bệ chóp tháp (cao 36cm, dài 95cm, rộng 95cm). Chóp tháp có màu xám nhạt, kiểu dáng hình nón, các cạnh từ đỉnh xuống đáy có các đường gờ cân đối dạng hình quả khế với tám múi cách đều nhau, thường được gọi là Chóp tháp hình múi khế, nhưng thực chất đây là biểu tượng của một búp sen cách điệu. Ở đoạn giữa của Chóp tháp, cách 2/3 từ dưới đáy lên có khoét bốn lỗ tròn, cách đều ở bốn phía, đường kính 4cm và sâu 5,5cm. Chóp tháp thu nhỏ dần về phía đỉnh, phần đế có các cạnh hình bát giác; giữa khoét một lỗ vuông, cạnh 37,5cm, sâu 9,4cm. Bệ chóp tháp được làm bằng sa thạch, màu xám nhạt, có dạng hình vuông. Bốn mặt thể hiện cách điệu tám cánh sen nở, bốn cánh lớn xen kẽ bốn cánh nhỏ tạo nên chân giá đỡ búp sen. Kích thước của các cạnh này tương ứng với tám cánh sen của đáy Chóp tháp nếu đặt chồng lên nhau. Mặt trên, ở giữa có đục lõm một hình vuông. Mặt dưới, ở giữa cũng khoét một lỗ gần vuông giống như mặt trên.

Bộ chóp Champa Linh Thái được tìm thấy tại phế tích đền - tháp Linh Thái, là ngôi đền – tháp Champa được đề cập sớm nhất trong tác phẩm Ô Châu Cạn lục của của Dương Văn An (1555). Chóp và bệ chóp tháp Champa tìm thấy ở nhiều nơi, nhưng Bộ chóp Champa Linh Thái thuộc dạng lớn nhất; không những thế, phần chóp tháp được chế tác theo biểu tượng búp sen cách điệu trên một bệ vuông có kỹ thuật cao, không gặp ở bất kỳ hiện vật nào đã được biết đến cho đến nay trong Văn hóa Champa. Bộ chóp Linh Thái có những nét riêng biệt, hiếm gặp trong lịch sử kiến trúc đền tháp Champa ở miền Trung; không chỉ có quy mô, kích thước lớn, mà còn chứa đựng tư duy thiết kế chặt chẽ kết hợp với khiếu thẩm mỹ của những người thợ thủ công chế tác, điêu khắc đá Champa. Bộ chóp tháp Champa Linh Thái rất độc đáo ở chỗ: Chóp hình búp sen cách điệu và bệ hình vuông thành hai phần riêng biệt, nhưng được bố cục trong thể thống nhất tạo thành một bông sen nở. Có thể coi là một kiệt tác điêu khắc của người Champa./.

Thúy Hà

 Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hóa