Địa điểm Đại hội chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ nhất

Địa điểm được chọn tổ chức Đại hội nằm dưới chân núi Chúa thuộc xóm Khuôn Luân, xã Hợp Thành, huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên, thuộc chiến khu Việt Bắc. Hội trường có chiều dài 18m, rộng 12m, được thiết kế có 4 mái trên, 4 mái dưới xung quanh là núi rừng, cây cối rậm rạp có một con đường nhỏ đi vào, bên trong có bàn ghế được làm bằng cây vầu chôn cố định. Vì điều kiện phải giữ bí mật đề phòng giặc Pháp cho máy bay ném bom hoặc lính dù, biệt kích đánh phá. Đại hội được tổ chức gần dân, được dân che chở, dựa vào chân núi tiện xây hầm trú ẩn, trận địa canh gác sẵn sàng đánh địch bảo vệ an toàn cho đại biểu. Nơi đây cũng gần ATK, gần đại bản doanh của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Trung ương Đảng và Chính Phủ nên rất tiện cho việc chỉ đạo. Cách đó 15km là tới phố Đu có chợ kháng chiến, các đại biểu được hưởng không khí đời sống văn hóa dân chủ, độc lập tự do của chiến khu Việt Bắc. Địa hình ở đây rất thuận lợi cho việc phòng gian bảo mật.

Đại hội chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ nhất được diễn ra từ ngày 30/4-6/5/1952 trong điều kiện kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược vào giai đoạn ác liệt. Đến dự Đại hội có Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí Trường Chinh, đồng chí Tôn Đức Thắng, đại tướng Võ Nguyên Giáp và một số đồng chí lãnh đạo cao cấp của Đảng, Nhà nước ta và sự tham gia của 154 đại biểu trong cả nước. Đúng 9h30 ngày 30/4/1952, Đại hội khai mạc và đồng thời tổ chức lễ kỷ niệm ngày Quốc tế Lao động 1/5.

Tại đây, các đại biểu đã được nghe các báo cáo điển hình trong phong trào thi đua: đồng chí Ngô Gia Khảm chế tạo thành công lựu đạn đánh giặc, kỹ sư Trần Đại Nghĩa đã sáng chế ra súng Bazôka và vũ khí chủ lực diệt xe tăng địch, báo cáo của chiến sĩ La Văn Cầu đã chặt đứt tay mình xông vào đồng giặc... và rất nhiều các tấm gương khác.

Đại hội đã thành công tốt đẹp, làm nức lòng quân dân cả nước và bạn bè quốc tế có chung mục đích là đánh thắng giặc Pháp xâm lược. Đại hội là tinh thần đoàn kết giữa lao động trí óc và lao động chân tay, là gương sáng của tinh thần vượt khó làm tròn nhiệm vụ, là kết tinh những quan điểm, tư tưởng Hồ Chí Minh về phong trào thi đua ái quốc.

Hiện nay, khu di tích này chỉ còn lại nền Hội trường và còn nhiều đoạn giao thông hào chạy dọc theo sườn đồi bên trái đường vào. Phía sau di tích còn hai hầm thước thợ khá nguyên vẹn, các nền lán chỉ huy trực chiến, nền nhà bếp, nền nhà khách vẫn còn nguyên hình dáng. Tại Bảo tàng Thái Nguyên còn lưu giữ 2 quả lựu đạn quả na do quân giới chế tạo năm 1950, 10 ảnh tư liệu chụp bút tích lời kêu gọi “Thi đua ái quốc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh năm 1948 và các ảnh tư liệu lịch sử chụp diễn biến của Đại hội năm 1952, nhật ký, bài báo ghi lại kỷ niệm, hồi ức, diễn biến của Đại Hội.

Với giá trị  tiêu biểu nêu trên, Địa điểm Đại hội chiến sĩ thi đua toàn quốc lần thứ nhất (1952), xã Hợp Thành, huyện Phú Lương, Thái Nguyên đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích lịch sử quốc gia tại Quyết định số 98/2004/QĐ-BVHTT ngày 15/12/2004./.

                                        Khánh Chi

 (Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hóa)