Đình Đồng Lạc, Thành phố Hà Nội

Đình Đồng Lạc là một trong những ngôi đình đặc trưng trong hệ thống kiến trúc tôn giáo tín ngưỡng của khu Phố cổ Hà Nội, nằm trên thửa đất rộng 188,9m2, có hình đuôi chuột, mặt tiền rộng 06m, phần trong cùng thót lại còn có 1,1m.

Lớp không gian kiến trúc của đình được phân chia bởi từng lớp nhà, giữa các lớp nhà có sân trong để thông gió và lấy sáng. Đây là kiểu bố cục chung của nhà trong phố cổ để phù hợp với khí hậu địa phương, gồm: Tam quan - sân 01 - lớp nhà 01 - sân 02 - lớp nhà 02 (đình) - sân 03 - lớp nhà 03 - sân 04 - lớp nhà 04 (phụ trợ).

Cổng ngoài đình được xây gạch, cao 6,1m, rộng 6m. Mặt trước và mặt sau đắp nổi tên đình bằng chữ Hán. Thân trụ hai bên đắp gờ nổi, đỉnh trụ trang trí hình bông sen.

Lớp nhà 01 và lớp nhà 03 được xây 02 tầng, là phần nhà được xây dựng, cải tạo mới, hình thức kiến trúc hài hoà với không gian cổ về chiều cao, chi tiết trang trí kiến trúc cũng như về màu sắc và chất liệu vật liệu xây dựng. Kết cấu mái vẫn được sử dụng kết cấu vì kèo gỗ, mái lợp ngói ta, hệ thống cửa được thiết kế theo hình thức kiến trúc cổ.

Lớp nhà thứ 02: là phần thờ chính của đình, được cải tạo nguyên trạng năm 1941, diện tích 27,6m², quy mô 02 tầng. Tầng 01 được sử dụng làm phòng làm việc của Ban quản lý Phố cổ Hà Nội, tầng 02 là gian thờ còn lại của ngôi đình. Kết cấu gạch chịu lực, các cột trụ tầng 1 được trang trí theo kiểu thức kiến trúc thuộc địa Pháp, tầng 02 là cột, dầm, sàn gỗ với hệ thống kết cấu mái là vì kèo gỗ.

Trên thân trụ, tường gạch ở tầng 01 và tầng 02 đắp nổi câu đối chữ Hán. Đặc biệt trên dầm cột tầng 02 có trang trí 02 đầu rồng, đây là dấu tích còn sót lại của kiến trúc xưa của ngôi đình. Đốc mái đình khắc hàng chữ Hán năm trùng tu ngôi đình “Ngày mùng 10 tháng 7 năm Tân Tỵ, niên hiệu Bảo Đại 15 (1941)”. Từ lớp nhà 01 đi theo hành lang nhìn sang bên phải là tấm bia đá khắc chữ Hán có niên hiệu “Tự Đức Bính Thìn” (1856) ghi việc đình được xây dựng từ thời Lê (thế kỷ thứ XVII), gắn trên tường. Đây là dấu tích còn lại để minh chứng cho sự tồn tại của ngôi đình trong lịch sử phát triển của khu Phố cổ Hà Nội. Tầng 02 được chia làm 02 không gian nhỏ ngăn cách bởi vách ngăn gỗ 03 cửa với hình thức trang trí cửa kiểu thượng song hạ bản. Phía trên là ô thoáng trang trí bằng các con tiện gỗ. Gian ngoài dùng làm nơi tiếp khách, uống trà có đặt một bộ trường kỷ. Gian trong (phía sau lớp cửa gỗ) là gian thờ chính. Sát tường hậu của gian thờ đặt một hương án gỗ, trên đặt đổ thờ tự gồm bát hương, khay đài, quả nước. Các di vật và nghệ thuật chạm khắc không nhiều, nhưng đều là sản phẩm đặc trưng của nghệ thuật thời Lê.

Hiện nay trong đình còn các hiện vật quý như: tấm bia đá thời Lê có niên hiệu Tự Đức Bính Thìn (1856), bằng đá màu xám, hình thức đơn giản; trán bia và diềm bia không trang trí, kích thước 44cm x 54 cm, mặt bia được khắc 8 dòng chữ Hán. Ban thờ sơn son với mặt đứng hình thang có chiều rộng trung bình 1,65m, cao 1,3m, sâu 74cm, trang trí hình hoa mai, ở giữa chạm tứ quý long, ly, quy, phượng. Ngoài ra, đình còn lưu giữ được hệ thống hoành phi, câu đối đắp nổi khá lớn.

Đình Đồng Lạc đã được Bộ trưởng Bộ Văn hoá, Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) xếp hạng là di tích quốc gia tại Quyết định số 06/2004/QĐ-BVHTT ngày 18/02/2024./.

Tuyết Chinh

(Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hoá)