Hệ thống di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Thừa Thiên Huế

Chủ tịch Hồ Chí Minh thuở thiếu thời có hai lần cùng gia đình đến sinh sống, học tập và tham gia các hoạt động yêu nước trên đất Thừa Thiên Huế, đó là thời kỳ từ năm 1895 - 1901, khi Người mang tên Nguyễn Sinh Cung (5 - 11 tuổi); và thời kỳ thứ 2 từ năm 1906 - 1909, khi mang tên Nguyễn Tất Thành (16 - 19 tuổi).

Về học tập, tại làng Dương Nỗ, Người bắt đầu theo học chữ Hán từ thân sinh Nguyễn Sinh Sắc (1898 - 1900); sau đó, theo học trường: Pháp - Việt Đông Ba (1906 - 1908), Quốc Học (1908 - 1909) là thời gian học tập quan trọng hình thành cho Người nền tảng tri thức ban đầu rất quan trọng cho cuộc hành trình cứu nước vĩ đại.

Những năm tháng Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Thừa Thiên Huế đánh dấu quãng thời gian quan trọng trong bước trưởng thành về thể chất, tình cảm, nhận thức xã hội, cộng với trí tuệ kiệt xuất, tầm nhìn của một bậc vĩ nhân, nhãn quan chính trị sâu sắc đã bắt đầu định hình những tư tưởng lớn trên con đường cứu nước, cứu dân của Người trước tuổi 20.

Nhà lưu niệm thời niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại đường Mai Thúc Loan

Di tích là ngôi nhà đầu tiên Nguyễn Sinh Cung (Chủ tịch Hồ Chí Minh) sống cùng thân sinh Nguyễn Sinh Sắc, thân mẫu Hoàng Thị Loan và anh trai Nguyễn Sinh Khiêm từ năm 1895 - 1901. Ngôi nhà có tổng diện tích khoanh vùng bảo vệ là: 663,9m2.

Thời gian sống ở đây hai người con trai Khiêm, Cung đang ở vào độ tuổi thiếu niên, với cảm quan trong sáng, nhạy bén, ham hiểu biết, thích khám phá những điều mới lạ. Cộng với tư chất thông minh, hiếu động của tuổi thơ, hai anh em rất thích tìm hiểu đời sống hiện thực ở chốn Kinh thành. Tại đây Nguyễn Sinh Cung được nghe cha cùng các bậc cao niên thường hay kể về đời sống của các bậc đế vương, sự hách dịch, ngạo mạn của quan lại thực dân, cùng với nỗi thống khổ của bà con lao động... tất cả những điều trên đều làm cho Nguyễn Sinh Cung suy nghĩ, tạo những dấu ấn đầu tiên về sự căm thù bọn cướp nước và lòng yêu thương những người dân cùng cực.

Nhà lưu niệm thời niên thiếu của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại làng Dương Nỗ

Di tích là ngôi nhà nơi Nguyễn Sinh Cung (Chủ tịch Hồ Chí Minh) sống cùng thân sinh Nguyễn Sinh Sắc, anh trai Nguyễn Sinh Khiêm trong thời gian cụ Nguyễn Sinh Sắc về đây dạy học, từ năm 1898 - 1900. Ngôi nhà có tổng diện tích khoanh vùng bảo vệ là 1.663,6m2, trong đó, khu vực I là 1.139m2, khu vực II là 524.6m2.

Tại làng Dương Nỗ, cụ Nguyễn Sinh Sắc mở lớp dạy học ở đây trong gần hai năm từ 1898 đến 1900. Học trò của cụ Sắc lúc đầu có Nguyễn Viết Kiên (con trai ông Nguyễn Viết Chuyên), Nguyễn Sĩ Kính, Nguyễn Sĩ Mại, Nguyễn Sĩ Khuyến (con trai ông Nguyễn Sĩ Độ). Sau thời gian ngắn, người trong làng nghe tin có thầy đồ có tài, giàu lòng nhân đức, nên đã xin cho con cái mình học, nên hình thành hai lớp (lớp học trò lớn chuẩn bị thi Hương và lớp học trò mới vào). Thời gian sống ở làng Dương Nỗ, Nguyễn Sinh Cung cũng bắt đầu học chữ Hán. Mặc dù mới học, nhưng Nguyễn Sinh Cung đã tỏ ra thông minh, tiếp thu nhanh, nhớ lâu, đối với mọi người lễ phép, hoà nhã, vui vẻ và ngay thẳng. Học trò trong lớp thường kiểm tra nhau về thuộc bài, giải nghĩa, viết lại bài học thì cả lớp thầy Sắc đều khâm phục trí thông minh, ham hiểu biết và trí nhớ chính xác của Cung.

Đình làng Dương Nỗ

Năm 1898, Chủ tịch Hồ Chí Minh (lúc đó là Nguyễn Sinh Cung) theo cha và anh về sống học tập ở làng Dương Nỗ (1898 - 1900). Ngôi đình là nơi hằng ngày Nguyên Sinh Cung thường ra chơi viếng cảnh, học bài. Đặc biệt là dịp hội hè, tế lễ hàng năm của làng, Nguyễn Sinh Cung và bạn bè cùng lứa tuổi hòa chung với những sinh hoạt truyền thống vui tươi và lôi cuốn đến trực quan sinh động của tuổi thơ. Những khi vui chơi, học bài, xem hội, tình yêu quê hương đất nước đã chắp cánh cho tuổi thơ Nguyễn Sinh Cung và Đình làng Dương Nỗ đã trở thành kỷ niệm không bao giờ quên. Đình có tổng diện tích khoanh vùng bảo vệ là 4.931,3m2.

Địa điểm Trường Quốc Học

Trường Quốc Học là nơi ghi đậm dấu ấn Nguyễn Tất Thành trong gần một năm học tập ở đây. Ông nằm trong danh sách 10 học sinh giỏi nhất của trường Pháp - Việt chuyển thẳng vào trường Quốc Học, hệ trung học, niên khóa 1908 - 1909.

Giai đoạn Người theo học ở trường Tiểu học Pháp - Việt Đông Ba và trường Quốc Học, là giai đoạn mà trên đất đế đô nổ ra nhiều phong trào cách mạng và Người đã không bỏ lỡ dịp nào để thu nhận những bài học thực tiễn. Người tham gia phong trào Duy Tân (Duy Tân có nghĩa là bỏ cái cũ kỹ, lạc hậu, xây dựng những cái mới mẻ), phong trào chống thuế.

Người học ở trường Quốc Học tuy chỉ có một năm nhưng là một năm hết sức quan trọng tạo nên bước ngoặt lớn trên con đường hình thành tư tưởng cứu nước, cứu dân. Bởi đó là năm Người bắt đầu bước vào tuổi trưởng thành, với những suy nghĩ kiên định và chín chắn đã hối thúc Người cần nhanh chóng tìm một hướng đi đúng cho dân tộc. Trường Quốc học Huế có tổng diện tích khoanh vùng bảo vệ là 4.931,3m2.

Với những giá trị tiêu biểu trên, di tích lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Thừa Thiên – Huế (thành phố Huế và huyện Phú Vang), tỉnh Thừa Thiên – Huế được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt (theo Quyết định số 2280/QĐ-TTg ngày 31/12/2020)./.

Khánh Chi 

Theo hồ sơ di tích lưu tại Cục Di sản văn hóa