Sóc Bom Bo, tỉnh Đồng Nai

Trong những năm đầu kháng chiến chống Mỹ, sóc Bom Bo là một đơn vị hậu phương vững chắc. “Địch mở nhiều đợt càn quét dữ dội nhằm triệt hạ tận gốc căn cứ cách mạng, gây nhiều tổn thất cho lực lượng cách mạng. Chi bộ Đảng, đội du kích, bộ đội địa phương đã cùng lực lượng cách mạng đứng lên đánh địch từ nhiều hướng như cạm bẫy, hầm chông, đào hầm bí mật nuôi giấu cán bộ cách mạng. Ngày ấy nhiều năm ròng không có nổi một hạt muối, hạt gạo, phải đốt cỏ tranh, cây lồ ô lấy than ngâm nước, lọc lấy nước ăn thay muối nhưng người dân nơi đây sẵn sàng ăn củ rừng để nhường gạo cho cách mạng, ăn tro để nhường muối cho bộ đội”.

Tuy trong điều kiện khó khăn bị địch phá hoại sản xuất, đốt phá nương rẫy, song đồng bào sóc Bom Bo vẫn mưu trí tổ chức sản xuất và tích cực ủng hộ nhiều lúa gạo, lương thực, thực phẩm cho cách mạng. Không chỉ sục sôi, nhộn nhịp với phong trào giã gạo nuôi quân, đồng bào sóc Bom Bo còn cắm hàng ngàn hố chông, bố phòng làng chiến đấu chống địch càn quét gần 50 trận lớn nhỏ, loại khỏi vòng chiến đấu hàng trăm tên địch, đặc biệt còn tiếp tế gần 2.000 sá lúa (một sá bằng 3 thùng), 80.000 gốc mỳ (sắn) cho cách mạng.

Những tháng cuối năm 1964 đầu 1965, phong trào đấu tranh chống phá ấp chiến lược của nhân dân ta diễn ra mạnh mẽ. Sau một thời gian nghiên cứu, Quân khu và Bộ Chỉ huy Quân sự Miền quyết định mở Chiến dịch Phước Long – Đồng Xoài nhằm tiêu diệt một bộ phận sinh lực tinh nhuệ của địch, hỗ trợ nhân dân đẩy mạnh chiến tranh du kích, nổi dậy phá ấp chiến lược, mở rộng địa bàn giải phóng, đồng thời, nhằm chi viện cho hướng tấn công trọng điểm, lực lượng vũ trang địa phương tổ chức tập kích các đồn, chốt lẻ. Trong chiến dịch này, ngoài các nhu cầu khác mà lực lượng của ta đang cần như vũ khí, quân trang, quân dụng thì nhu cầu về lương thực cho bộ đội là rất cấp bách nhưng số lượng người tham gia chiến dịch rất lớn, để đảm bảo bí mật, Bộ Chỉ huy Chiến dịch không thể huy động dân công tải lương thực, thực phẩm mà phải huy động tại chỗ. Do đó, cấp trên đã giao cho sóc Bom Bo phục vụ hậu cần cho Chiến dịch Phước Long – Đồng Xoài.

Di tích là nơi chứng kiến những khó khăn của đoàn mở đường hành lang Bắc – Nam nối liền hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến lớn miền Nam, là nơi ghi dấu niềm tự hào về truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của dân tộc S’tiêng ở sóc Bom Bo nói riêng, tỉnh Bình Phước và cả nước nói chung, là địa danh lịch sử nổi tiếng, nơi ghi nhận sự đóng góp sức người, sức của của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Bù Đăng nói chung, đồng bào dân tộc S’tiêng sóc Bom Bo nói riêng, góp phần vào đại thắng mùa Xuân năm 1975; là nơi ghi nhớ tình đoàn kết quân, dân thắm thiết trong cách mạng giải phóng dân tộc, góp phần thắt chặt thêm tình đoàn kết giữa các dân tộc trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, là nơi ghi dấu sự ra đời ca khúc bất hủ “Tiếng chày trên sóc Bom Bo” của cố nhạc sỹ Xuân Hồng. Ca khúc ca ngợi công lao giã gạo nuôi quân của đồng bào S’tiêng trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, thể hiện hình ảnh đẹp của sự đoàn kết quân dân, nơi người dân ngày đêm giã gạo bên ánh đuốc lồ ô để cung cấp lương thực cho bộ đội, ca khúc đã giúp sóc Bom Bo được lan tỏa rộng rãi.

Với những giá trị tiêu biểu trên, Sóc Bom Bo, tỉnh Đồng Nai đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia tại Quyết định số 3241/QĐ-BVHTTDL ngày 09 tháng 9 năm 2025./.

                                        Khánh Chi

 (Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hóa)