Thạp đồng Kính Hoa II

- Chất liệu: Hợp kim đồng thau

- Niên đại: Khoảng Thế kỷ III - II trước Công nguyên

- Giá trị:

 Thạp Kính Hoa II thuộc dạng thạp có nắp, còn gần như nguyên vẹn, với hình dáng cân đối, hài hoà, hoa văn trang trí cầu kỳ, tinh xảo. Hoa văn trên nắp và thân thạp Kính Hoa II ngoài các hoa văn hình học thường thấy như răng cưa, vòng tròn tiếp tuyến hay hồi văn chữ S, còn có hoa văn tả thực rất sinh động như hình chim, hình thuyền, hình người hóa trang lông chim, hình chuồn chuồn, hình sam. So sánh tổng thể thạp Kính Hoa II với loại hình thạp có nắp của Văn hóa Đông Sơn, có thể nhận thấy nhiều nét tương đồng với nhóm thạp đẹp nhất như Đào Thịnh, Hợp Minh, Đồi Nội Trú, Vạn Thắng hay Xuân Lập. Không chỉ giống với nhóm thạp đẹp nhất, mà thạp Kính Hoa II còn có những đặc điểm có thể so sánh với các trống Đông Sơn đẹp nhất, như Ngọc Lũ, Hoàng Hạ hay Cổ Loa, thể hiện ở nhóm hoa văn tả thực và kỹ thuật sử dụng con kê một cách dày đặc.

Về hoa văn trang trí, có thể thấy thạp Kính Hoa II có nhiều nét gần gũi với thạp Hợp Minh, đặc biệt là sự tương đồng ở trang trí tượng chim bồ nông trên nắp và băng hoa văn hình chim trên thân. Tuy nhiên, ở thạp Hợp Minh có băng hoa văn lễ hội với môtíp người hóa trang lông chim và nhà sàn hay băng hoa văn hình hươu mà trên thạp Kính Hoa II không có. Ngược lại, ở thạp Kính Hoa II lại có hoa văn hình chuồn chuồn đậu trước mũi thuyền và hoa văn hình con sam ở dưới thân thuyền. Đây chính là một trong những điểm độc đáo trong nghệ thuật trang trí của thạp Kính Hoa II. Chúng ta biết rằng, hoa văn hình con sam hay chuồn chuồn là hoa văn ít gặp trên đồ đồng Đông Sơn. Theo tài liệu hiện biết, chỉ có trống Kính Hoa I và thạp Kính Hoa I là có hoa văn hình con sam. Còn lại trên các đồ đồng Đông Sơn nói chung, trên trống và thạp nói riêng, hầu như chưa từng gặp loại hoa văn này. Do đó, hoa văn hình sam và chuồn chuồn được trang trí trên thạp Kính Hoa II là một hiện tượng độc đáo, hiếm có.   

Thạp Kính Hoa II là một tác phẩm nghệ thuật đỉnh cao của Văn hóa Đông Sơn. Từ sự kết hợp hài hòa của thân và nắp để tạo ra một khối hình cân đối, không lẫn với bất cứ chiếc thạp nào khác, cho đến sự kết hợp tinh tế giữa nghệ thuật tượng tròn với nghệ thuật trang trí trên mặt phẳng. Các vành hoa văn hình học trên nắp thạp được đúc, chế tinh xảo, góp phần làm nổi bật 6 tượng chim bồ nông đậu xung quanh nắp. Hình tượng chim bồ nông tiếp tục được thể hiện trên thân thạp, ở ngay băng hoa văn gần như đầu tiên sát mép miệng, tạo nên một sự kết nối liền nhịp từ nắp xuống thân. Và ngay giữa các chiến thuyền, hình tượng chim bồ nông tiếp tục được thể hiện, cùng với hình tượng con sam, góp phần phản ánh đời sống thấm đẫm chất sông nước của cư dân Đông Sơn. Như vậy, dù không có nhiều hoa văn tả thực cầu kỳ như trên thạp Đào Thịnh hay Hợp Minh, thì thạp Kính Hoa II vẫn thực sự là một tác phẩm nghệ thuật, một nguồn tư liệu quý để tìm hiểu, nghiên cứu về đời sống vật chất và tinh thần của người Việt cổ./.

Thúy Hà 

(Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hóa)