Bảo quản các bộ sưu tập hiện vật của bảo tàng

Cùng với việc thực hiện những biện pháp cần thiết để ngăn chặn sự lây lan của dịch bệnh, cũng như nhằm đảm bảo sự an toàn của người dân, các bảo tàng vẫn phải thực hiện chức năng chính của mình là bảo vệ di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Các thiết chế văn hóa trên khắp thế giới đã và đang sáng tạo nhiều hình thức kết nối trực tuyến với công chúng tham quan. Để hỗ trợ các thiết chế văn hóa và bảo tàng trong nhiệm vụ này, ICOM với sự giúp đỡ của Ủy ban Bảo quản Quốc tế ICOM (ICOM-CC), ban hành một loạt văn bản “Hướng dẫn đại dịch” về cách ứng phó với công tác bảo quản trong giai đoạn khó khăn này, trong đó đặt sự an toàn của nhân viên lên hàng đầu.

Xin lưu ý rằng các Khuyến nghị này được soạn thảo vào ngày 04/4/2020 và được cập nhật vào ngày 26/5/2020. Khuyến nghị được xây dựng có tính đến các nguyên tắc về ngăn chặn sự lây lan của COVID-19 và được cập nhật liên tục. Hãy liên hệ với chính quyền địa phương, bảo tàng và WHO, để có hướng dẫn cập nhật mới nhất về ứng xử và quy trình an toàn.

KHUYẾN NGHỊ CHUNG

1. Các khuyến nghị trên toàn thế giới khuyến khích các tổ chức công đóng cửa cho đến khi mối đe dọa từ virus corona được kiểm soát. Chỉ những nhân viên với nhiệm vụ thực sự cần thiết mới được đến cơ quan. Theo đó, một số nhân viên an ninh, kỹ thuật và cán bộ bảo quản có thể sẽ không được đến bảo tàng thường xuyên. Đối với những bảo tàng được phép mở cửa phục vụ công chúng, ICOM đã có hướng dẫn một số biện pháp cơ bản nhằm bảo vệ sức khỏe cho khách tham quan và nhân viên bảo tàng.

2. Lập danh sách nhân viên và chuyên gia sẽ trực thường xuyên và đội ngũ sẵn sàng hỗ trợ. Thiết lập sự hợp tác với các bảo tàng gần nhau hoặc các tổ chức tương tự để thực hiện việc thay thế hoặc bố trí nhân viên cần thiết trong trường hợp nhân viên của một bảo tàng bị nhiễm bệnh.

3. Căn cứ dữ liệu về sự biến thể của vi rút đang lây lan, dựa trên kết quả nghiên cứu về vi rút corona ở người cho thấy: vi rút có thể mất hầu hết khả năng lây nhiễm trong vòng sáu ngày và mất toàn bộ khả năng trong vòng chín ngày ở nhiệt độ nhà.

4. Thực hiện vệ sinh hàng ngày, thường xuyên các khu vực có người sử dụng.

5. Cân nhắc thay thế các bộ lọc trong hệ thống HVAC (Hệ thống kiểm soát độ ẩm, nhiệt độ và chất lượng không khí). Nếu không có hệ thống HVAC, hãy kiểm tra liên tục hệ thống thông gió toàn bảo tàng, đặc biệt là khu vực kho bảo quản hiện vật bảo tàng.

6. Trong trường hợp lây nhiễm được ghi nhận, hãy cách ly (các) khu vực liên quan ít nhất mười ngày.

TRONG CÁC KHU TRƯNG BÀY

Nếu bảo tàng đang chuẩn bị mở cửa trở lại, đề nghị tham khảo tài liệu Bảo tàng mở cửa sau giãn cách: Đảm bảo an toàn cho khách tham quan  và nhân viên. Liên quan đến các biện pháp bảo quản trong bối cảnh trên, cần tham khảo các biện pháp sau:

• Tổ chức dọn sạch bụi bẩn tất cả các phòng trong bảo tàng, cũng như lau chùi cẩn thận tất cả các bề mặt (tủ trưng bày, tay nắm cửa, thang máy, tay vịn, v.v.) trước khi mở cửa cho khách tham quan.
• Tuân thủ các hướng dẫn về vệ sinh ướt/khô nhưng tăng tần suất vệ sinh lên ít nhất một lần vào mỗi ngày.
• Đối với tủ kính và các bề mặt tương tự, có thể sử dụng nước, xà phòng và bình xịt khử trùng (cồn iso-propyl 70% hoặc etanol), không được sử dụng trực tiếp trên các hiện vật vật được trưng bày. Cẩn thận với một số vật liệu và lớp phủ dễ bị biến đổi bởi cồn (Plexiglas, vecni shellac, v.v.).
• Chỉ các nhân viên vệ sinh đã được đào tạo, thực hiện vệ sinh trong khu vực bảo tàng. Ưu tiên các nhân viên vệ sinh đã có kinh nghiệm làm việc trực tiếp tại các phòng trưng bày, kho bảo quản.
• Vệ sinh hiện vật được trưng bày phải do nhân viên chuyên trách bảo quản hoặc các chuyên gia được đào tạo thực hiện.
• Hạn chế tiếp cận các không gian không thể vệ sinh hoàn toàn hoặc sau mỗi lần sử dụng.
• Tăng cường an ninh, an toàn bảo vệ hiện vật được trưng bày, có thể tăng cường nhân viên an ninh nếu cần thiết.

KHU VỰC KHO BẢO QUẢN, KHU VỰC LÀM VIỆC (không có khách tham quan)

Ngay cả trong trường hợp mở cửa trở lại, bảo tàng sẽ hoạt động trong những điều kiện đặc biệt và với số lượng nhân viên hạn chế:

• Đảm bảo rằng tất cả nhân viên được cung cấp thiết bị rửa tay bằng nước nóng và xà phòng, gel khử trùng và găng tay dùng một lần.
• Đảm bảo rằng số lượng nhân viên trong một phòng đúng quy định giãn cách và giữ khoảng cách an toàn. Khuyến nghị khoảng cách an toàn giữa các nhân viên là từ 1,5m đến 2m.
• Các bộ phận có đông nhân viên nên áp dụng biện pháp luân phiên đến bảo tàng làm việc để duy trì khoảng cách an toàn với nhau.
• Chia nhóm nhân viên của bảo tàng và chỉ nhân viên cùng nhóm làm việc cùng nhau.
• Rửa và khử trùng bề mặt cứng, tay cầm, tay nắm cửa, công tắc đèn, máy pha cà phê và những thứ tương tự thường xuyên hơn.
• Đeo khẩu trang, thậm chí là khẩu trang vải tự chế.
• Hoãn các cuộc họp chưa cần thiết, trừ các cuộc họp phục vụ việc bảo quản khẩn cấp.
• Hạn chế làm việc với các bộ sưu tập, nếu có thể.
• Cân nhắc gia hạn các hợp đồng cho mượn hiện vật của bảo tàng, nhằm đảm bảo an toàn, tránh các thủ tục vận chuyển và hành chính cho hiện vật. Ưu tiên những trưng bày dài hạn, hạn chế trưng bày chuyên đề ngắn hạn để phòng chống dịch hiệu quả.
• Các bảo tàng nên có khu vực cách ly cho hiện vật. Khu vực này nên được tách biệt khỏi kho bảo quản chính, nơi các kệ, tủ, hộp đựng các hiện vật, nhằm hạn chế tối đa việc cầm, nắm hay xử lý bảo quản. Bố trí hệ thống đánh dấu dễ dàng nhận biết ngày tháng, hiện vật gì, lý do và nhân viên đưa hiện vật ra khỏi khu vực cách ly.

Hải Ninh (dịch)

Nguồn: https://icom.museum/en/covid-19/resources/conservation-of-musem-collections/