Chùa Văn Quán, Thành phố Hà Nội

Lớp kiến trúc đầu tiên là tòa Bái đường (hay còn gọi là Tiền đường) dài 10,4m, rộng 8,5m. Phía trước xây 02 cột trụ vuông vức, đắp nổi đèn lồng, nghê chầu, phượng múa. Bái đường được dựng theo kiểu hai tầng bốn mái, phần cổ diêm chia làm ba khoang, ghép gạch hoa trang trí và lấy ánh sáng tự nhiên. Kết cấu trốn cột, ba hàng chân gỗ với vì nóc kiểu chồng rường, lối kiến trúc này tạo ra một không gian thoáng rộng. Phần kiến trúc thiên về bào trơn, đóng bén bằng gỗ tứ thiết, họa tiết hoa văn, lá cách điệu được thực hiện ở các kẻ ngoài hiên. Không gian kiến trúc nội thất lại được tô điểm bởi số lượng khá lớn hoành phi, câu đối cửa võng với khá lớn gồm 05 câu đối, 08 bức hoành phi, sơn son thếp vàng lộng lẫy.

Nối tiếp toà Bái đường là Chính điện, hai lớp kiến trúc này liên hoàn tạo thành kiến trúc kiểu chữ đinh. Bái đường dài 9m, rộng 6,1m, gồm 05 vì kèo theo kiểu chồng rường. Phần kiến trúc cũng thiên về bào trơn đóng bén. Nội thất Chính điện là không gian toàn cảnh Phật đài với 15 pho tượng ở các tư thế, bố cục khác nhau đều được sơn son thiếp vàng lộng lẫy cùng nhiều di vật được bài trí trên 05 lớp bệ xây. Các bệ này xây cuốn vòm, chính tại các vòm bệ này là nơi hoạt động của cán bộ kháng chiến từ năm 1947 đến 20/7/1954, chùa Văn Quán là cơ sở bí mật của cán bộ, có hầm bí mật nuôi giấu cán bộ kháng chiến, đã được Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa tặng thưởng Huân chương Kháng chiến hạng Nhì.

Cũng như các ngôi chùa khác, chùa Văn Quán có nhà Tổ được xây dựng ở phía sau tòa Thượng điện, chủ yếu thờ các sư Tổ đã tu hành và quá cố tại đây.

Chùa Văn Quán thờ Phật theo phái Đại thừa trong đó có Phật Thích ca và nhiều vị Bồ tát, bên cạnh đó còn thờ tượng Ngọc Hoàng, Thái Thượng lão quân, Nam Tào, Bắc Đẩu, tượng Mẫu… theo quan niệm Tam giáo đồng nguyên và tín ngưỡng dân gian cổ truyền.

Tượng Phật ở toà Chính điện được bài trí thành 5 lớp, lớp trên cùng là ba pho Tam thế bằng gỗ, được sơn son thếp vàng, mỗi pho cao 0,85m ngồi trên toà sen. Lớp thứ hai là tượng A di đà tạc bằng gỗ, cao 1,34m, vai tượng rộng 0,48m sơn son thếp vàng toạ trên đài sen, hai bên có hai pho Quan thế âm (bên trái) và Đại thế chí (bên phải) được tạc đứng, mỗi pho cao 1,37m. Lớp thứ ba là tượng Thích ca mầu ni, tay cầm hoa sen, cao 1,32m vai rộng 0,56m, ngồi xếp bằng trên toà sen, các nếp áo tạc liền vào thân, đường nét rất uyển chuyển. Hai bên là tượng tạc bằng gỗ: Ananđà (bên phải), tượng Kadiếp (bên trái) mỗi pho cao 1,26m. Lớp thứ tư là tượng Thiên Vương, hai bên có tượng Đế Thích và Phạm Vương, mỗi pho cao 0,86m, theo phong cách chân dung hoàng đế: mình mặc áo cổn, tay cầm hốt, đầu đội mũ miện. Lớp thứ 5 là tượng Cửu Long, chính giữa toà Cửu Long là tượng Thích Ca sơ sinh, tay trái chỉ trời, tay phải chỉ đất.

Ở chùa hiện còn 50 pho tượng gỗ với đường nét tinh xảo gồm: 15 pho ở Chính điện, 17 pho ở nhà Tổ, 10 pho Thập điện Diêm vương, 08 pho ở toà Bái đường, 14 tấm bia hậu, trong đó có tấm bia đề năm Gia Long thập tứ niên (1815) và 01 quả chuông đề Tự Đức tam thập tứ niên (1881), câu đối, hoành phi…

Chùa Văn Quán được Bộ trưởng Bộ Văn hoá - Thông tin (nay là Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch) công nhận là di tích quốc gia tại Quyết định số 2015/QĐ-BT ngày 16/12/1993./.

Tuyết Chinh

Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hoá