Đền thờ Lê Khắc Cẩn, Thành phố Hải Phòng

Lê Khắc Cẩn sinh năm Quý Tỵ (1833) tại xã Hạnh Thị, tổng Đại Phương Lang, huyện An Lão, phủ Kiến Thuỵ, tỉnh Hải Dương (nay là xã An Thọ, huyện An Lão, thành phố Hải Phòng) trong một gia đình khoa bảng, có truyền thống hiếu học, là nhân vật lịch sử có những đóng góp lớn cho quê hương, đất nước, một nhà văn, một vị quan vì dân, vì nước vào thế kỷ XIX.

Tên tuổi, sự nghiệp của ông được ghi chép trong nhiều thư tịch, tư liệu cổ. Với tài năng, đức độ của ông, dưới triều vua Tự Đức, sự nghiệp của ông gắn liền với nhiều vị trí, chức vụ quan trọng từ triều đình Huế đến các địa phương như Nghệ An, Thanh Hoá, Nam Định…Thơ văn Lê Khắc Cẩn vừa có sức ảnh hưởng lớn với các cuộc đấu tranh của dân tộc, vừa gắn với cuộc đời sự nghiệp của ông. Ông và Nguyễn Đình Chiểu ở Nam Kỳ, là những nhà nho yêu nước tiêu biểu nửa cuối thế kỉ XIX của Việt Nam như: Hải Hạnh văn phái, Hải Hạnh thi tập, Miễn Trai văn tập... Năm Ất Mão (1855), ông đỗ đầu kì thi Hương tại trường thi Nam Định. Kỳ thi Hội năm Nhâm Tuất niên hiệu Tự Đức thứ 15 (1862), ông tiếp tục đỗ đầu; vào thi Đình, được ơn vua ban đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân đệ nhị danh (Hoàng giáp). Ông là người có tài năng văn chương, được nhà vua yêu mến, hậu đãi, thường được sai duyệt các tác phẩm ngự chế và tham khảo về cách làm cổ văn. Công danh, sự nghiệp Lê Khắc Cẩn sáng cả hai mặt quan trường và thơ ca văn chương (đặc biệt với các tác phẩm thể hiện lòng yêu nước, trung hiếu với nhà vua). Ông đã trải qua nhiều chức vụ quan trọng dù ở bất kì cương vị nào, Hoàng giáp Lê Khắc Cẩn luôn tỏ rõ là con người tài năng, mẫn cán trong công việc, được vua tin tưởng, đồng liêu trọng vì, nhân dân quý mến. Theo nghiên cứu và các thư tịch cổ, trong lịch sử truyền thống khoa bảng thời Phong kiến của Thành phố Hải Phòng, ông là vị Tiến sĩ duy nhất của Thành phố dưới triều đại nhà Nguyễn.

Để tri ân công đức của Lê Khắc Cẩn, chính quyền và nhân dân thành phố Hải Phòng đã xây dựng Đền thờ trên nền nhà thờ cũ, chính mảnh đất quê hương của Lê Khắc Cẩn. Ngày 13/10/2010, công trình Đền thờ Tiến sĩ, nhà thơ yêu nước Lê Khắc Cẩn được khánh thành. Tổng thể công trình bao gồm nhiều đơn nguyên kiến trúc như: Đền thờ chính, nhà bia, nhà khách, nghi môn, lầu bát giác... Đền thờ được người dân địa phương nhắc đến với nhiều tên gọi thân thuộc như đền Song nguyên Hoàng giáp Lê Khắc Cẩn, đền Tiến sĩ Lê Khắc Cẩn.

Với những giá tiêu biểu nêu trên, Đền thờ Lê Khắc Cẩn đã được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng là Di tích lịch sử quốc gia tại Quyết định số 606/QĐ-BVHTTDL ngày 12 tháng 3 năm 2024./.

Khánh Chi

(Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hóa)