Hang Tiên, tỉnh Hà Giang

Cửa hang: mái vòm cao khoảng 1,8m, rộng trung bình khoảng 4,5m và giữa cửa hang có một cột nhũ đá đứng sừng sững, vững trãi, cao từ trần xuống đến nền hang rộng 1,2m. Dọc hai bên thành, từ cửa hang vào trong lòng hang khoảng 20m là các nhũ đá đa dạng cả về hình dáng và màu sắc.

Khoang thứ nhất (nhánh bên phải): Tổng diện tích khoảng 150m2, có các khối nhũ đá đồ sộ, với dạng hình măng đá, quả phật thủ, đu đủ, quả đào hay hình ảnh Phật Bà Quan Âm và ông bụt, đầu voi cúi xuống, chim phượng sải cánh...

 Khoang thứ hai (nhánh bên trái): Tổng diện tích gần 400m2, có chỗ rộng 16m, vòm hang cao trung bình khoảng 10m. Hệ thống thạch nhũ đá nguy nga, tráng lệ. Trần và thành hang với các dạng hình quả phật thủ, măng đá, đèn lồng... giữa lòng hang có một cây cột đá cao.

Những cây măng đá đang hình thành, vươn mình để trở thành trụ đá, theo thời gian, các hoạt động hòa tan của đá vôi rồi kết tủa vẫn đang diễn ra hàng ngày cùng với thời gian. Mọi người có thể chiêm ngưỡng hình tượng thú vị, một khối măng đá và nhũ đá đang dần dần gặp nhau để trở thành cột đá. Càng vào sâu bên trong hang càng xuất hiện các thành vách hang có nhiều măng đá, nhũ đá hình rèm, cột đá kết tạo với nhau như một bức tranh hoành tráng hay những giải nhũ xếp liên tiếp với nhau, dài từ 01m đến 02m và mỏng từ 03cm đến 10cm, khi ta vỗ tay vào tạo ra âm thanh ngân nga, tình tứ.

Về đặc điểm địa chất, địa mạo

Hang Tiên nằm trong lòng dãy núi đất xen lẫn đá vôi có rừng cây bao phủ. Hang được hình thành do quá trình kiến tạo địa chất (Karst). Hang liên thông với bên ngoài bằng một cửa duy nhất, trong lòng hang có dạng mái vòm, nhũ đá xuất hiện dày đặc ở khắp thành và trần hang, nhiều cột nhũ kéo từ trần hang xuống tới nền hang. Lòng hang, quá trình tạo nhũ vẫn đang tiếp diễn do nước từ mặt đất ngấm qua thành hang nhỏ xuống, kéo dài từ cửa hang vào đến phía trong của hang với mật độ dày đặc, có rất nhiều hình dáng, kích thước, màu sắc khác nhau như: trắng, vàng đất, xám và phía ngoài cửa hang có màu vàng xanh...

Xung quanh hang Tiên được bao phủ bởi hệ thống rừng tự nhiên với nhiều loại cây gỗ quý như: Lát hoa, lát chun, trai, sến, táu, trò chỉ... cùng thảm thực vật dày đặc, với độ che phủ lớn tạo cho khu vực này phong phú về đa dạng sinh học. Ngoài ra, khu vực này là địa bàn sinh sống của nhiều loài động vật quý hiếm, như: Gà rừng, cáo, cầy hương, sóc và nhiều động vật thuộc bộ bò sát khác... Môi trường trong lành, nhiệt độ trung bình trong năm từ 22°C đến 27°C, nhiệt độ thấp nhất trong khu vực vào mùa Đông có thể xuống đến 8°C; về mùa Hè, nhiệt độ trong hang động vẫn giữ ổn định từ 18°C đến 25°C. Khí hậu thủy văn khu vực này chia thành 02 mùa rõ rệt: mùa mưa từ tháng 05 năm đến tháng 09; mùa khô từ tháng 10 đến tháng 04 năm sau.

Về giá trị thẩm mỹ

Hang Tiên với hệ thống nhũ đá bắt đầu từ cửa hang, thành hang, trần hang rủ xuống và nối tiếp vào đến phía trong cùng của hang là cả rừng hoa thạch nhũ phong phú về hình dạng, biểu tượng, tạo nên một thế giới sống động trong lòng hang, mang đủ những hình hài của vạn vật như: Sư tử, chim, cá, voi, đầu rồng, đèn lồng, hình dáng của các loại hoa hồng, sen, cúc, đặc biệt có hình dáng nàng thiếu nữ đang ngồi may, vá trang phục và hình Linga… tùy theo trí tưởng tượng của mỗi người. Các nhũ đá trong hang được giữ nguyên vẹn, chưa bị sự xâm hại bởi bàn tay của con người.

Về giá trị kinh tế gắn với phát triển du lịch

 Hang Tiên có nhiều tiềm năng trở thành điểm tham quan du lịch hấp dẫn, giúp cho địa phương phát triển kinh kế du lịch như: du lịch trải nghiệm, du lịch xanh... Ngoài ra, khi đến nơi đây du khách thăm những thôn bản của người Tày như: Thôn Quyền, thôn Then, thôn Chì Chang... Đây có thể là một hướng đi tiềm năng cần được quan tâm nghiên cứu trong việc tìm kiếm giải pháp khai thác, thúc đẩy phát triển kinh tế - du lịch của xã Xuân Giang. Hang Tiên là điểm đến tham quan du lịch, đáp ứng nhu cầu vui chơi, giải trí của du khách trong địa bàn huyện Quang Bình nói riêng và tỉnh Hà Giang nói chung vào những dịp nghỉ cuối tuần, dịp hè hoặc những dịp khám phá trải nghiệm của du khách.

Với giá trị tiêu biểu trên, Hang Tiên, xã Xuân Giang, huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang được Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Danh lam thắng cảnh quốc gia theo Quyết định số 3076/QĐ-BVHTTDL ngày 27/10/2020./.

                                        Khánh Chi

 (Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hóa)