Tượng Mẫu Âu Cơ

- Chất liệu:   Gỗ mít

          - Niên đại:Thế kỷ XIX

Tượng Mẫu Âu Cơ được thờ trong hậu cung, ngay tại tòa chính điện của Khu di tích lịch sử quốc gia đền Mẫu Âu Cơ. Tượng có chiều cao tổng thể 149cm (cả tượng và ngai), tượng cao 102cm, chiều dầy nhất 39cm, chiều rộng nhất 44cm; bệ tượng cao 46cm, dài 75cm, rộng 72cm. Tượng ngồi trên bệ kỳ lân, được đặt trong lòng ngai, tạo cho đức Mẫu có một phong thái uy nghi, đường bệ, đúng với tư chất của một vị vua, được cả nước suy tôn là Quốc Mẫu. Tượng có tư thế ngồi, hai tay đặt trên gối với các ngón tay trong thế kết ấn. Khuôn mặt thánh thiện với vầng trán cao, sống mũi dọc dừa, tai chảy, cổ cao ba ngấn, đầu đội vương miện, chạm khắc khá tinh tế và chuẩn mực với ba lớp: lớp dưới ôm sát đầu, chạm hồi văn hạt xoàn; lớp giữa trang trí vân vân và hoa cúc; lớp trên cùng chạm băng cánh sen mềm mại. Trên cả ba lớp mũ là lọn tóc búi cao ở giữa đỉnh đầu, được khuất lấp bằng một tấm che tóc, cũng được chạm khắc cầu kỳ với họa tiết hoa văn hình lá đề - loại hoa văn biểu trưng cho nhà Phật. Tượng có thân hình thon thả, mềm mại, khoác trên mình hai lớp áo. Áo ngoài trang trí hoa văn cầu kỳ, qua những nét chạm tinh xảo, khuôn trong những vòng tròn hoặc bán nguyệt, hình ảnh đôi phượng chầu chữ “Thọ”, vân vân… dát vàng quỳ trên nền đỏ tía, tạo ấn tượng đối nghịch về màu sắc, nhưng lại rất hài hòa với sắc độ của tượng thờ khi đã xuống màu bởi thời gian. Áo khoác buông phủ tới tận mũi hài, đặt trên bệ kỳ lân nằm phủ phục.

Tượng Mẫu Âu Cơ được diễn tả như người thật trên cả hai phương diện kích thước và tỷ lệ, với những mảng chạm khắc với kỹ thuật sơn son thếp vàng đạt tới đỉnh cao của nghề sơn son truyền thống. Quốc mẫu đội vương miện, được chạm khắc tinh tế và chuẩn mực, hiền thục nhưng uy nghi trên ngai vàng bề thế, có sự khác biệt hoàn toàn với những tượng Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ,…Tượng Mẫu đền Âu Cơ chứa đựng nhiều yếu tố của nghệ thuật cung đình, ngồi trên ngai vua với biểu tượng rồng, là biệt lệ độc nhất vô nhị, mang giá trị độc đáo so với những tượng Mẫu khác. Những yếu tố của Đạo, Phật, Nho trên pho tượng cũng thể hiện đặc điểm tín ngưỡng tôn giáo Việt Nam với sự song hành của ba tôn giáo./.

Thuý Hà

(Theo hồ sơ tư liệu Cục Di sản văn hóa)